Groepsdruk

Wat is groepsdruk:

Het gedrag dat je anders of niet vertoont zou hebben als de groep er niet zou zijn.

Je hebt positieve en negatieve groepsdruk.

Zo kan je door bijvoorbeeld enthousiasme van een groep tot grotere prestaties komen.

Denk ook maar aan hoe we als ouders de eerste stapjes van ons kind bemoedigen en later ons kind, vaak een groep aanmoedigen bij een sport. Een leuke vriendengroep, waar je veel leuke dingen mee beleeft en er altijd wel iemand beschikbaar is voor je.

Het is voor onze prestaties en leervermogen goed om een groep positieve mensen om ons heen te hebben. We  bewegen ons allemaal in groepen, niet alleen in de klas of op je sportclub maar ook op ons werk, in onze familie, in je vriendengroep.

Het kan heel goed zijn dat je je binnen deze groepen overal je net weer wat anders gedraagt want dat doen groepsdynamieken met je.

Negatieve groepsdruk kan enorme consequenties voor je persoonlijk welbevinden hebben. Als die negatieve groepsdruk te lang voortduurt kan het zelfs je persoonlijke ontwikkeling in het algemeen belemmeren of beïnvloeden.

Groepsdruk ervaar je in de pubertijd rond je 14e op zijn grootst.

Het gezin, als groep was heel beschermend, je had een ouder of ander familielid om naar terug te keren. Daarna werd je wereld uitgebreid met het gaan naar de basisschool en de groep waarin je je dan beweegt is betrekkelijk veilig.

Je bent met elkaar opgegroeid en tegen het eind ben je die grote groep acht-er die het allemaal weet op school en klaar is voor de volgende stap.

Rond die tijd wordt de groep ook steeds belangrijker.

Je gaat al flink richting de pubertijd maar je bent als individu nog lang niet klaar met ontwikkelen. Je bent aan het loskomen van het gezin en je gaat je steeds meer richten op de groep.

Je geweten is nog niet helemaal uit-ontwikkeld dus je laat je flink beïnvloeden door mensen die soms niet al te gewetensvol met jou omgaan. Leeftijdsgenootjes zitten namelijk in hetzelfde proces.

Daarom is het van belang dat het een beetje in de gaten wordt gehouden.

En dat wordt nou net wat moeilijker omdat de puber zich juist aan het losmaken is van ouderlijk toezicht en inmenging. Hij heeft de tamelijk veilige basisschool verlaten en komt op een school met veel wisselende leerkrachten en een mentor die je alleen ziet op de verplichte momenten en bij incidenten die zijn opgevallen.

Snap je de tegenstelling, de puber die wel toezicht en begeleiding nodig heeft maar door zijn ontwikkeling hier minder bevattelijk voor is. De middelbare school waarin de groepsdynamiek maximaal naar voren komt maar die hierin over het algemeen nauwelijks en te weinig op is ingericht.

Een goede middelbare school is een school die een veilige omgeving kan creëren en bieden. Een must voor ons als ouders om hier goed op te toetsen als we een school gaan uitkiezen.

Elk kind heeft recht om op te groeien in een veilige omgeving, dat is een wet in ons land Zo is er een programma “veilig thuis” zodat dat bewaakt kan worden. Dat is mooi dat dat bestaat maar er zou ook een programma “veilige klas” moeten zijn omdat als een klas niet veilig is voor je , het je persoonsvorming en je prestaties sterk beïnvloed.

Pestprotocollen allemaal leuk maar dat is voor achteraf, dan is het pesten dus al gebeurd en de schade al berokkend. Het zou vooraf al moeten gebeuren. Het bewust samenstellen van een veilige groep.

In een veilige groep kan je een beetje mal zijn, zonder dat je ervoor wordt gepest. Kleine pesterijtjes worden gelijk veroordeeld en de kop ingedrukt. Iedereen mag en kan zichzelf zijn en zich goed voelen in de groep. Een positieve goede sociale orde regeert dan en de groep zorgt voor elkaar.

In een onveilige groep heerst een hele sterke hiërarchie. De bovenste laag regeert de middelste en reageert af op de onderste laag. Zo kan een groepsdynamiek heel giftig worden en worden leden van die groep aangezet tot acties die ze anders nooit zouden hebben gedaan. Er zijn ook talloze voorbeelden van in onze geschiedenis, helaas.

De kinderen die pesten zijn ook niet de meest gelukkige kinderen, sterker nog ze pesten niet voor niets. Het is het naar beneden trappen van andere mensen zodat je zelf een beetje boven komt drijven. Zij staan zeker niet in hun beste of gelukkigste periode van hun leven.

Als ouder sta je vaak machteloos als je kind gepest wordt. Het jammere eraan is dat er in die groep waar het zich afspeelt al een sterke groepsdynamiek is, waar echt flink aandacht en energie in gestoken moet worden om die te veranderen.

Het is zo belangrijk, dat op het moment dat de groep gevormd wordt, bijvoorbeeld bij aanvang van het nieuwe schooljaar, veel aandacht gaat naar het creëren van een veilige groep. Daar zijn verschillende manieren en programma’s voor.

Het gaat erom de sociale hiërarchie in kaart te brengen en inzicht te krijgen in de dynamiek van de groep. Hoe de lijntjes lopen, wie er aan die lijntjes trekken. Als we deze bewust gaan maken en de bovenste laag als ware verantwoordelijk maken voor de onderste laag, ga je richting een veilige groep. In een groep zitten altijd leden die een bepaalde rol vervullen. Denk aan een leider, de sociale, de joker, de meeloper enz. Als we deze rollen hun sterke vermogens en talenten naar voren laten komen en inzetten, heb je meer kans dat de anderen van de groep steeds beroep op deze kwaliteiten blijven doen zodat er minder gelegenheid komt voor de andere mindere kant van die rol.

Wat kunnen we als ouders doen om onze kinderen zoveel mogelijk te steunen in groepsprocessen?

Allereerst kunnen wij zelf het goede voorbeeld geven. Zoals we al eerder noemden, nemen wij ook constant deel aan groepsprocessen. Onze kinderen kijken onze kunsten af en leren daarvan. En ja, eerlijk, hoe moeilijk vinden wij dat soms nog steeds?

Daarnaast is het ook belangrijk dat we het erover hebben, juist als we het moeilijk vinden. Eigenlijk bewust maken van het kind zijn handelen en daarmee zijn rol in de groep. Komt zijn rol overeen met zijn persoon en karakter. Hoe voelt hij zich bij een bepaalde rol? Is de rol gezond voor hem, voelt hij zich er goed bij? Of drijft de rol heel erg weg van hem als persoon? Voel je je voldoende gezien in de groep, mag je zijn wie je bent in de groep?

Benoem vooral de positieve acties en eigenschappen van de vrienden waar je kind mee omgaat en roep vooral niet steeds dat het “de foute vrienden” heeft, dat heeft namelijk weinig effect.

Wees ook bewust dat jouw kind deel is van in jouw ogen “de foute vrienden groep”. Hij heeft daar net zoveel aandeel in als de andere vrienden.

Ervaren en meemaken en inzicht krijgen zijn de sleutelwoorden. Die inzichten krijgen we vooral als we kunnen oefenen en het erover kunnen hebben.

Het gaat ook heel erg over het weten van het kind zijn eigen behoeftes, zijn grenzen en waardes en het is constant sociaal balanceren. Kortom echt heel abstract en complex. Het is ook nooit klaar, een groepsdynamiek blijft bewegen en moet “onderhouden worden” wil het positief blijven werken.

Een vriendschap moet bijvoorbeeld van beide kanten komen, je vraagt wat en je krijgt wat, je geeft wat en je neemt wat en dat alles in een bepaalde balans dat weer voor beide kanten goed moet aanvoelen. Zie je al hoe complex dat is om uit te leggen aan je kind?

Dus goed voordoen, oefenen, benoemen, samen doen en bespreken met je kind.

Werken aan vaardigheden als grenzen aanvoelen en daarnaar handelen.

Assertief zijn, wat is het verschil met onderdanig zijn of het tegenovergestelde, agressief zijn.

Door deze dingen te bespreken als ze voorkomen en dan naar eigen handelen en denkwijze te kunnen kijken, werk je aan inzicht krijgen. Dit is ook een hele belangrijke vaardigheid wat weer heel belangrijk is voor een volgende keer als zoiets gebeurd. Dan heeft het kind sneller door dat er ook een andere keuze gemaakt kan worden.

Op het moment dat je het bespreekt met je kind, kan het ook zijn emoties kwijt.

Laat hem dat liever veilig bij jou doen dan in een groep, waar hij er door de groep op afgestraft kan worden.

Emoties en spanningen moeten er nou eenmaal eerst uit, voordat je verder kunt met rationeel denken.

Tot slot, in het social media circuit is ook zeker groepsdruk aan de orde en vaak buiten ons zicht om. Hier zullen we een aparte blog aan gaan besteden.

Mocht je hier meer van willen weten of dit specifiek over jouw kind willen bespreken neem dan contact met ons op.

Als je als leerkracht hulp wil hebben om een veilige klas te creëren, kunnen wij hierbij ook zeker helpen.